ถ้าจะถามว่าเห็นอะไรในตัวสื่อยุคใหม่มากที่สุด สิ่งที่ตอบได้นอกจากการบอกว่าการเลือกทำคอนเทนต์ที่เป็นเชิงเ
น้น Engagement บน Social Media แล้ว ก็น่าจะเป็นความเท่ ซึ่งแค่เห็นก็บอกได้เลยว่านี่แหละคือความเป็น Publisher แห่งอนาต
เมื่อ 4-5 ปีที่ผ่านมา โลกได้รู้จักกับสิ่งที่เรียกว่า New Media หรือสื่อใหม่ ซึ่งกำลังเข้ามาแทนที่สื่อดั้งเดิม (นิตยสาร วิทยุ โทรทัศน์) ซึ่งก็สร้างความตระหนักให้กับวงการไม่น้อยว่าในอีก 4-5 ปีต่อจากนี้โลกจะเป็นอย่างไร มหาวิทยาลัยต่างปรับหลักสูตรนิเทศ (โดยเฉพาะวารสารสาร) เพื่อต้อนรับการมาของสิ่งที่เรียกว่าสื่อใหม่นี้
ณ ปัจจุบันเราใช่ชีวิตร่วมกับ New Media อย่างลงตัว เราอ่านข่าวกับบนโซเชียล และแอพพลิเคชั่นต่าง ๆ ชมสรุปข่าวเป็นคลิปสั้น ๆ และสามารถโต้ตอบ แสดงความคิดเห็นกันได้อย่างอิสระ แต่แท้จริงแล้ว ความใหม่ของมันอาจไม่ได้อยู่มี่แค่วิธีการสื่อสารเท่านั้น แต่แฝงอยู่ในแนวคิดที่ถูกถ่ายทอดออกมาเป็นคอนเทนต์ต่างหาก
กรณีตัวอย่าง The Outline
ในปี 2016 คุณ Joshua Topolsky ผู้ร่วมก่อตั้ง VOX Media บริษัท Online Publisher ที่โด่งดังที่สุดในโลกได้ก่อตั้งเว็บไซต์ที่ชื่อว่า The Outline
The Outline นั้นไม่ได้ต้องการที่จะโลดแล่นและฟาดฟันกับคู่แข่งบน Social Media ที่ตอนนี้กลายเป็นสนามรบอันดุเดือดที่ควบคุมโดยเจ้าของ อย่าง Mark Zuckerberg ที่กุมชะตาของ Publisher รายต่าง ๆ ไว้ เราจะพบว่าบน Facebook เพจของ The Outline มียอดคนกดไลค์เพียงแค่ประมาณ 50,000 คนเท่านั้น แถมแต่ละโพสต์ก็กลับมียอดไลค์และแชร์อันน้อยนิด และเมื่อเรามาดูสถิติการเข้าชมเว็บไซต์ของ The Outline (อ้างอิงจาก Similar Web) จะพบว่าเดือนล่าสุด (เมษายน 2018) ยอดเข้าชมต่อเดือนอยู่ที่ 3.42 ล้าน (น้อยกว่าเว็บข่าวหลายเว็บในไทยเสียอีก)
อะไรคือสิ่งที่ทำให้คุณ Topolsky อดีตบรรณาธิการบริหารเว็บไซต์ The Verge คนนี้สนใจมาทำ The Outline เราก็ไม่อาจทราบได้ แต่สิ่งที่คุณ Topolsky ทำคือต้องการสร้างสื่อที่มีความ ฉลาดและมีอิทธิพล (smart and influential) ภายใต้จำนวนของทีมงาน 20-30 คน ซึ่งล้วนเป็นอดีตทีมงานเว็บไซต์อย่าง The Verge, Buzzfeed พวกเขาสร้างสรรค์คอนเทนต์ที่มีฐานมาจาก 3 แนวคิดสำคัญ แนวคิดแรกก็คือ
Power : อำนาจ – ใครมีอำนาจบ้าง ใครต้องการอำนาจ และคนมีอำนาจเขาทำอะไร
Culture : วัฒนธรรม – วิถีชีวิต และการสื่อสาร
The Future : อนาคต – เราจะเป็นยังไงต่อไป
The Outline บอกว่าพวกเขาจะนำเรื่องราวที่น่าสนใจมาบอกเล่าในแบบที่มีความหมายและทันสมัย และเป้าหมายของพวกเขาก็คือ “to feed your curiosity and intelligence with as much respect and honesty as possible. No games, just something fucking interesting every day.“
ปรากฏการณ์ Smart and Influential Publisher ในไทย
เมื่อปี 2016 เราได้เห็น Publisher หน้าใหม่ที่เข้ามาพร้อมกับการตั้งคำถามในประเด็นต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับสังคม The MATTER ตอบรับคำนิยามในแนวคิด Smart and Influential Publisher ได้อย่างดี ภายใต้แนวคิด “Make News Relevant” The MATTER กลายเป็นแหล่งรวมรวมคอนเทนต์สร้างสรรค์ ที่มีความ “ฉลาด” และส่งผลถึงระดับแนวคิดของผู้อ่าน
ปัจจุบันเราเห็นสื่อแนวนี้มากขึ้น The101World, The Cloud บรรดา Smart Publisher ต่างเพิ่มขึ้นมาให้เราเห็น โดยแต่ละเจ้านั้นบอกได้ว่า “เด็ดและไฟลุก” ในประเด็นที่เลือกนำเสนอ ล่าสุดก็มี Echo ซึ่งเป็น Video Publisher ที่เน้นทำคอนเทนต์วิดีโอและมีความเป็น Smart Publisher สูงจากประเด็นที่เลือกนำเสนอ
แม้เว็บแนวนี้จะไม่ได้มี Traffic สูงเหมือนกับเว็บของสำนักข่าว แต่เราก็น่าจะเดาได้ว่าเป้าหมายของ Publisher เหล่านี้ไม่ใช่ Traffic แต่อย่างใด แต่น่าจะเป็นการได้เข้าไปอยู่ในสมอง (สมองนะไม่ใช่หัวใจ) ของผู้อ่าน
แล้วสื่อพวกนี้ทำอะไรบ้าง
เราจะเห็นสื่อแนว ๆ นี้แสดงความหัวดื้อ ผ่านการตั้งคำถาม และพูดถึงประเด็นเกี่ยวกับอำนาจนิยม (Powerism) หรือการท้าทายขีดจำกัดของแนวคิด การแทรกซึมเข้ามาอยู่ในชีวิต และการบอกและทำนายอนาคต
เมื่อย้อนกลับไปดู Power, Culture และ Future ของ Topolsky ก็ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าค่อนข้างครอบคลุมหัวข้อที่กล่าวมา ทำให้ 3 สิ่งนี้แทบจะกลายเป็นนิยามของ Publisher ยุคใหม่ไปแล้ว
แอบจิกกัดได้เล็กน้อยว่าในบางครั้งพฤติกรรมบางอย่างอาจจะเป็นการแสดงออกอย่างมีนัยสำคัญ เนื่องจาก Publisher เหล่านี้มักจะทำอะไรที่ดูฉลาด ๆ อย่าง แนะนำหนังสือ (ให้ฉลาดกว่าต้องเป็นภาษาอังกฤษ) แนะนำสารคดี หรือแนะนำ TED เราจะพบว่าคอนเทนต์แนวนี้มีอัตราการแชร์ที่ค่อนข้างสูง เนื่องจากคนบางพวกก็แชร์ไปให้ดูว่าตัวเองฉลาด แต่ก็อาจจะไม่ใช่เรื่องผิดก็ได้ เพราะนั่นหมายถึงอย่างน้อยคนคนนั้นก็แสดงความ Awareness ออกมา ซึ่งก็ดีกว่าการมองข้ามหรือเพิกเฉย
อันที่จริงแล้ว สื่อต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น อาจจะไม่ต้องทำตัวฉลาดหรือหัวดื้อก็ได้ แต่สิ่งที่ขาดไม่ได้เลยก็คือ ความใหม่ สื่อนั้นจะนิยามและสร้างความแปลกใหม่ได้อย่างไร ซึ่งสุดท้ายแล้วแนวคิดต่าง ๆ มันจะทำให้เกิดการสร้างเป็นสื่อแบบใหม่
Goal เว็บไซต์ข่าวฟุตบอล เมื่อก่อนพูดถึงเว็บฟุตบอลคนก็อาจจะนึกถึงเว็บไซต์พนันบอล หรือเว็บที่มี Banner เต็มไปหมด ดูเหมาะสำหรับเด็กหัวเกรียน แต่ Goal ก็ได้สร้างเว็บไซต์ฟุตบอลที่มีความทันสมัย และดูฉลาด การเข้ามาในไทยของ Goal ก็ช่วยเปลี่ยนภาพที่คนมองต่อฟุตบอลไปได้มากพอสมควร ปัจจุบันเพจ Goal Thailand มียอดกดไลค์อยู่ที่ 1,487,253 คน
MangoZero เว็บข่าวโซเชียลแนว Creative ที่ไม่ใช่แค่ต้องการ Traffic แต่ต้องการสร้างโลกออนไลน์ที่ดีขึ้นผ่านคอนเทนต์สร้างสรรค์ เขียนโดยนักเขียนที่เชื่อถือได้หลากหลายรูปแบบและเรื่องราว
Spaceth.co เว็บคอนเทนต์ด้านอวกาศโดยเฉพาะ พยายามเปลี่ยนภาพลักษณ์ของอวกาศจากเว็บแนววิชาการยุ่งยาก ให้มาอยู่ในรูปแบบของคอนเทนต์เชิงสร้างสรรค์ และถ่ายทอดออกมาอย่างมีศิลปะและชั้นเชิง
Headbangkok เว็บไซต์ด้านดนตรีต่างประเทศ ที่เมื่อก่อนเวลาจะติดตามข่าวสารวงดนตรีพวกนี้อาจจะยาก และไม่รู้ว่าจะต้องติดตามที่ไหน จึงได้มีการนำคอนเทนต์แนวนี้มาสร้างเป็นเว็บเชิง Editorial ขึ้น
อาจตั้งคำถามต่ออีกได้ว่าเมื่อ 4-5 ปีก่อนหลายคนติดตามข่าวสารจากเว็บแนว Web Board ซึ่งแต่ละบอร์ดก็จะมีเทพประจำบอร์ดคอยมาอัพเดทข่าวสารพูดคุยกัน แต่ ทุกวันนี้เราจะเห็นเว็บใหม่เปิดมาเป็น Web Board น้อยมาก จะเห็นเป็น Editorial คือมีนักเขียนประจำ เหตุการณ์นี้บ่งบอกอะไร แล้วยังมีเว็บแนว Web Board ไหนอีกที่ยังไม่มีเว็บคอนเทนต์แนวนั้นในรูปแบบบ Editorial
หรือเราจะพบเห็นเว็บไซต์แนวนี้ได้อีกหลากหลายเว็บ ซึ่งถ้าเราศึกษาไปถึงต้นตอจริง ๆ แล้วเราจะพบว่าเว็บเหล่านี้มีที่มาและเหตุผลในการมีอยู่ของมัน ดังนั้นถ้าเราต้องการจะสร้างเว็บขึ้นมาซักเว็บ เราควรจะนึกถึงคุณค่าของมันจริง ๆ Publisher ยุคใหม่นั้นถ้าสามารถมองหาคุณค่าและเหตุผลที่ควรจะมีตัวตนอยู่แล้วละก็ แน่นอนว่าโอกาสที่จะประสบความสำเร็จ (ในแบบของ Publisher นั้น ๆ) ก็คงอยู่ไม่ไกลเกินเอื้อม
บทความนี้ไม่ได้จะบอกว่าความ Mass คือความประสบความสำเร็จ แต่ความสำเร็จของการทำคอนเทนต์ก็คือการเข้าถึงกลุ่มคนที่เราต้องการจะพูดคุยด้วยจริง ๆ ต่างหาก
อ้างอิง
Recode – Josh Topolsky launch a new media
Adweek – The Outline is Making Visual interactive content
Disclaimer :
- RAiNMAKER และ Mango Zero เป็นเว็บในเครือของ The Zero Publishing
- ผู้เขียนบทความเป็น บรรณาธิการเว็บไซต์ SPACETH.CO
