โลกโซเชียลมีเดียนั้นความจริงแทบไม่ต่างกับโลกมายากลเลย แม้จะมองเป็นโลกที่เหมือนกับเหรียญเพราะมีสองด้าน แตก็ปฏิเสธไม่ได้เลยว่ามันเป็นโลกที่ชวนสับสนกับตัวตนของผู้คนไม่น้อยเลย จึงไม่ใช่เรื่องแปลกหากในยุคปัจจุบันมีหลายครั้งที่ผู้คนมักจะหลงเชื่อไปกับกลโกง และคำหลอกลวงบนโลกโซเชียล
‘Fake News’ หรือข่าวปลอม ที่ช่วงหลังมานี้ถูกนำมากล่าวถึงให้ได้ยินกันบ่อยขึ้น โดยเฉพาะรัฐบาลที่ได้ออกกฎหมายต่าง ๆ เพื่อลงโทษผู้ที่ปล่อย Fake News ออกมาทำให้ประชาชนหวาดกลัว ท่ามกลางความสงสัยของหลายคนว่า ตกลงนิยามของคำว่า Fake News มีความหมายไปในทางเดียวกันหรือไม่? ความหมายของ Fake News คือ ข่าวลวงหรือข่าวปลอมที่ถูกสร้างขึ้นมา โดยไม่มีข้อมูลจริง (Fact) ข้อมูลผิด หรือไม่มีแหล่งข้อมูลที่สามารถยืนยันข้อมูลนั้นได้ บางครั้งข้อมูลเหล่านั้นก็ถูกสร้างขึ้นมาโดยมีเจตนาเพื่อชวนเชื่อและนำผู้รับสารไปสู่ความเข้าใจผิดต่าง ๆ ซึ่งผลที่ตามมาคือ อาจมีคนบางกลุ่มตกเป็นเหยื่อหลงเชื่อในข้อมูลข่าวสารผิด ๆ และแชร์ข้อมูลส่งต่อไปในวงกว้างมากขึ้น ยิ่งข้อมูลถูกเผยแพร่ไปในวงกว้ามากขึ้นเท่าไหร่ ความยากในการแก้ไขข้อมูลที่ถูกต้อง และเปิดเผยข้อเท็จจริงให้ผู้รับสารกลุ่มนั้นทราบก็ยิ่งยากขึ้นเท่านั้น บางครั้งข่าวปลอมจึงอาจถูกใช้เป็นเครื่องมือในการโจมตีอีกฝ่ายนั่นเอง ทุกวันนี้ข้อมูลข่าวสารมีมากมาย จนบางครั้งก็ยากที่จะคิด วิเคราะห์ และแยกแยะให้ออกว่าอันไหนจริงอันไหนปลออม สำหรับ Fake News เองก็มีหลากหลายรูปแบบเช่นกัน วันนี้เราเลยจะพามารู้จัก 7 ประเภทของ ‘ความผิดปกติของข้อมูลข่าวสาร (Information Disorder)’ เพื่อเตือนสติก่อนเสพข้อมูลข่าวสารกัน
มนุษย์ต่างจากสัตว์อื่น ๆ อย่างไร ในหนังสือเรื่อง Life 3.0 ของ Max Tegmark นักฟิสิกส์จาก MIT ได้อธิบายระดับขั้นของสิ่งมีชีวิตด้วยการแบ่งเป็น 3 ขั้นได้แก่ Biological, Cultural และ Bio-Technological ซึ่งความแตกต่างของมันอยู่ที่ว่า มนุษย์เราไม่ได้ใช้ชีวิตและสืบพันธ์ุ แสดงออก และรับรู้แค่ผ่านกลไกลทางชีววิทยาหรือ Biological เท่านั้น แต่เรามีสิ่งที่เรียกว่า Cultural หรือวัฒนธรรม ทำให้มนุษย์พันธุ์เดียวกัน แต่กลับรับรู้สิ่งต่าง ๆ ได้ไม่เหมือนกัน และมีความรู้สึกนึกคิดเป็นของตัวเอง หรือร่วมกับมนุษย์กลุ่มอื่น ๆ เกิดเป็นกลุ่มก้อน หมู่ เหล่า ความเชื่อ ศาสนา ค่านิยม ซึ่งทั้งหมดนี้ อาศัยสิ่งที่เรียกว่าการสื่อสาร หรือ Communication
Fact Check Explorer เป็นเครื่องมือจาก Google สำหรับเช็กข่าวปลอม โดยนำข้อมูลมาจาก APIs ขององค์กรที่ดูแลเรื่องข่าวปลอมและสื่อชื่อดังทั่วโลก ทำให้เราสามารถค้นหาเรื่องราวที่เราสงสัยได้จากเครื่องมือตัวนี้
การประโคมข่าวปลอมโดยอ้างชื่อแบรนด์ดังด้วยจุดประสงค์ต่างๆ เกิดขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งทุกวันนี้ผู้บริโภคใช้เทคโนโลยีที่สามารถส่งต่อข้อมูลถึงกันได้อย่างรวดเร็ว แต่หลายคนเชื่อง่าย ขาดประสบการณ์ในการคัดกรองข่าว ทำให้ fake news กระจายไปอย่างรวดเร็ว
ในปี 2016 ที่ผ่านมา การเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐกลายเป็นเวทีที่ทำให้ทั้งโลกได้เห็นผลกระทบอันรุนแรงของ Fake News และการแทรกแซงด้วยเนื้อหาบนโลกออนไลน์ ซึ่งทำให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ตามมามากมายโดยเฉพาะกรณีของ Facebook กับ Cambridge Analytica ที่ปล่อยให้ข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้ถูกนำมาใช้สำหรับการยิงโฆษณาจากฝั่งรัสเซีย ลากยาวมาจนถึงปัจจุบัน Fake News ก็ดูเหมือนจะยังมีอิทธิพลต่อโลกออนไลน์โดยเฉพาะการเลือกตั้งในไทยเองด้วย
เมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมานับจากวันที่เขียนบทความ (15 สิงหาคม 2019) ได้มีกรณีสำนักข่าวแห่งหนึ่ง รายงานข่าวเกี่ยวกับดาวเคราะห์น้อยพุ่งชนโลก ซึ่งสร้างความแตกตื่นในสังคมเป็นอย่างมาก รวมถึงเกิดกระแสต่าง ๆ ขึ้นบน Social Media จนภายหลัง หน่วยงานวิทยาศาสตร์ต่าง ๆ รวมถึงสื่อวิทยาศาสตร์ต้องมาตามแก้ข่าวในที่สุด (แต่ก็ไม่ได้ช่วยอะไรมากนักเนื่องจากข่าวได้ถูกเผยแพร่ไปแล้วในตอนแรก)
ทุกวันนี้คงจะทราบกันอยู่แล้วว่าปัญหา Fake News และ Disminformation กลายเป็นปัญหาใหญ่ที่พบเจอกันได้ทั่วโลก แต่อย่างไรก็ตาม การเข้ามาของ Fake News ก็ดูเหมือนจะไม่ลดลงเลย โดยมาในทุกรูปแบบข่าว ทั้งการเมือง วิทยาศาสตร์ หรือแม้กระทั่งประเด็นรอบตัว
นอกจากบน Facebook แล้ว YouTube ก็เป็นอีกหนึ่ง Platform ที่ก็เจอปัญหาเรื่อง Fake News หรือ Manipulated Content ที่หวังผลหรืออาจจะแค่เพื่อสร้างยอดไลค์หรือ Views แต่เนื้อหาไม่เป็นประโยชน์ หรือทำให้เกิดความเข้าใจผิด ก่อนหน้านี้ YouTube เพิ่งเริ่มทดสอบปรับอัลกอริทึมลดการแสดงผลคอนเทนต์ที่เป็น Clickbait หรือ Controversy ทฤษฎีสมคบคิดต่าง ๆ ให้แสดงในช่อง Suggestion น้อยลง แต่ดูเหมือนว่าตอนนี้ YouTube ก็เริ่มต้นแก้ปัญหาอย่างตรงจุดแล้วด้วยการทดสอบระบบ Fact Checking สำหรับคอนเทนต์บน YouTube
ก่อนหน้านี้ Twitter ได้ออกมาประกาศ แบนการใช้งาน Bot สำหรับการทวีต ซึ่งมีโอกาสที่จะถูกจัดให้อยู่ในรูปแบบของแสปมและโดนลบบัญชีได้ ซึ่งเชื่อว่า เป็นส่วนสำคัญที่บรรดาเว็บไซต์ที่หวังผลใช้ในการกระจายข่าวปลอมหรือ Fake News ที่ ณ ยุคนี้ ในมุมของ Journalsim และ Information คงไม่มีประเด็นไหนจะร้อนแรงเท่าเรื่องนี้อีกแล้ว ล่าสุดได้มีงานวิจัยจาก Indiana University ชื่อว่า The spread of low-credibility content by social bots ได้ศึกษาพฤติกรรมการแพร่กระจายของ Fake News โดยตั้งคำถามว่า Social Bot (บัญชี Social Media ที่เล่นโดยคอมพิวเตอร์ และถูกเขียนโปรแกรมให้แชร์ หรือโพสต์อะไรบางอย่าง) กับ Fake News นั้นมีความเกี่ยวข้องกันแค่ไหน
เราใช้คุกกี้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของคุณ คุณสามารถศึกษารายละเอียดได้ที่ นโยบายความเป็นส่วนตัว และสามารถจัดการความเป็นส่วนตัวเองได้ของคุณได้เองโดยคลิกที่ ตั้งค่า
